Zindagi Me Virasat Ka Mu’Avzah (Badal) Lene KI Surat Me Virasat SE Mehrumi Ka Hukm

જીવન દરમિયાન વારસાના વિનિયમના કિસ્સામાં વારસાની વાંચિતતાનો હુકમ

⭕ આજના મસાઈલ નંબર -૩૭૨૩⭕

પિતા અને એક પુત્ર વચ્ચે કરાર થયો છે, કે પિતા મોટા પુત્રને ૮ કરોડ રૂપિયા આપશે, ત્યારબાદ પુત્રના વારસામાં ન તો પિતાનો હિસ્સો રહેશે અને ન તો પુત્રને પિતાના વારસામાં હિસ્સો મળશે. તો આ અંગે શરિયતનો શું હુકમ હશે?

🔵 જવાબ 🔵
حامدا و مصلیا مسلما

તમારા પિતા એ તમારા ભાઈ સાથે જે કરાર કર્યો હતો તેની વાસ્તવિકતા એ છે કે તમારા પિતાએ તેમને ૮ કરોડ રૂપિયાની ભેટ (બક્ષિસ)આપવાનું વચન આપ્યું હતું. ફક્ત તે વચનને લીધે, તેમના પર આ રકમ ચૂકવવી ફરજિયાત ન હતી, જો કે, તેમણે તેના જીવનકાળ દરમિયાન તમારા ભાઈને અથવા તેના બાળકોને જે રકમ આપી હતી તે તેમના માટે ભેટ (બક્ષિસ ) પુર્ણ બની ગઈ છે, હવે બાકીની રકમ માટે વારસદારો હકદાર નથી.‌ તેથી પિતા ના મૃત્યુ પછી, શરિયત અનુસાર તેમના વારસદારો (મોટા ભાઈ સહિત) વચ્ચે તેમનો વારસો (તેણે પાછળ છોડેલી મિલકત) વહેંચવી જરૂરી છે.

એ વાત સ્પષ્ટ છે કે વારસાનો ભાગ ન આપવાનો કરાર કરવા છતાં, તમામ વારસદારો શરિયતની રુએ (અનુસાર) તેમનો હિસ્સો (વારસો) મેળવશે‌, કારણ કે શરિયત માં તે કરારનો કોઈ વજુદ ( ભરોસો) નથી…,

દારુલ ઇફ્તા જામિયા અશરફિયાહ લાહોર ફતવા નંબર: ૮૯૩ થી માખુઝ.

الله اعلم بالصواب

✍🏻 મુફ્તી ઈમરાન ઈસ્માઈલ મેમણ હનફી
🕌ઉસ્તાઝે દારુલ ઉલૂમ, રામપુર સુરત, ગુજરાત, ભારત

ज़िंदगी में विरासत का बदल लेने की सूरत में विरासत से महरूमी का हुक्म

⭕ आज़ के मसाइल नं, ३७२३⭕

वालिद साहब या एक बेटे के दरमियान ये मु’अहदा (समझौता) हुवा के वालिद साहब बड़े बेटे को ८ करोड़ रुपये दे देंगे, उसके बाद ना बाप बेटे की विरासत में हिस्से-दार होगा, या ना ही बेटा बाप की विरासत में हिस्से-दार होगा।
(तो इस बारे में शरीयत का क्या हुक्म होगा.?

🔵 जवाब 🔵
حامدا و مصلیا مسلما

आपके वालिद-मोहतरम का आप के भाई के साथ जो मु’अहदा (समझौता) हुआ था, शर’अन (इस्लाम की रोशनी में) उसकी हकीकत ये है कि आपके वालिद ने उनको ८ करोड़ बख्शीश (हदिया) करने का वादा किया था. या महज़ उस वादे की वजह से ये रक़म अदा करना उन पर लाज़िम नहीं था, अलबत्ता जो रक़म उन्होंने अपनी जिंदगी में आपके भाई या उनकी औलाद को दे दी उन्हैं बख्शीश (हदिया) मुकम्मल (पूरा) हो गया, अब बाप वुरासा (वारिस लोग) बक़िया रक़म के हक़-दार नहीं हे, लिहाज़ा वालिद-मोहतरम की वफ़ात के बाद उनके वारसे (जो माल वो छोड़ गए) को शरई हिस्सों के मुताबिक उनके वुरासा के दरमियान(जिसमे बड़े भाई को भी) तकसीम करना लाज़िम हे।
वाज़ेह रहे के विरासत से मेहरुमी का मु’अहदा करने के बा-वजूद तमाम वुरासा शरई हिस्सो के मुताबिक अपना हिस्सा वुसूल करेंगे, क्यूंकि शरअन उस मु’अहदा का कोई एतेबार नहीं हे…,

दारुल इफ्ता जामिया अशरफियाह लाहौर फतवा नंबर: ८९३से माखुज़
الله اعلم بالصواب

✍🏻 मुफ्ती इमरान इस्माइल मेमन हनफ़ी
🕌 उस्ताज़े दारुल उलूम, रामपुर सूरत, गुजरात, भारत।

زندگی میں وراثت کا معاوضہ لینے کی صورت میں وراثت سے محرومی کا حکم

⭕ آج کا سوال نمبر ۳۷۲۳⭕

زندگی میں وراثت کا معاوضہ لینے کی صورت میں وراثت سے محرومی کا حکم
سوال کا متن:
والد صاحب اور ایک بیٹے کے درمیان یہ معاہدہ ہوا کہ والد صاحب اس بیٹے کو ۸ کروڑ روپے دے دیں گے اس کے بعد نہ باپ بیٹے کی وراثت میں حصہ دار ہوگا اور نہ ہی بیٹا باپ کی وراثت میں حصہ دار ہوگا۔

🔵 جواب 🔵

حامدا و مصلیا و مسلما

آپ کے والد محترم کا آپکے بڑے بھائی سے جو معاہدہ ہوا تھا شرعاً اس کی حقیقت یہ ہے کہ آپ کے والد نے ان کو ۸ کروڑروپے ہبہ کرنے کا وعدہ کیا تھا اور محض اس وعدہ کی وجہ سے یہ رقم ادا کرنا ان پر لازم نہیں تھا البتہ جو رقم انہوں نے اپنی زندگی میں آپ کے بھائی یا ان کی اولاد کو دے دی اس میں ہبہ مکمل ہوگیا اب ان کے ورثاء بقیہ رقم کے حق دار نہیں ہیں لہٰذا والد محترم کی وفات کے بعد ان کے ترکہ کو شرعی حصوں کے مطابق ان کے ورثاء کے درمیان تقسیم کرنا لازم ہے۔

واضح رہے کہ وراثت سے محرومی کا معاہدہ کرنے کے باوجود تمام ورثاء شرعی حصوں کے مطابق اپنا حصہ وصول کریں گے کیونکہ شرعا اس معاہدہ کا کوئی اعتبار نہیں ہے۔

📑ماخذ :دار الافتاء جامعہ اشرفیہ لاہور
فتوی نمبر :893

واللہ اعلم بالصواب

✍🏻مفتی عمران اسماعیل میمن
🕌استاذ دارالعلوم رام پورہ، سورت، گجرات، انڈیا۔